43 yaşındaki pazarcı Cemal Aslan, zirai donun etkilerini şu sözlerle ifade etti: “Geçen ay yaşanan zirai don fiyatları etkiledi. Piyasada meyve kalmadı. Bu sene biraz sıkıntılı olacak. Sebzelerde çok büyük bir düşüş görünmüyor ama meyve gerçekten az.”
Tolga Altıntaş (28) ise meyve fiyatlarının neden yükseldiğini şöyle açıklıyor: “Zirai don piyasayı çok etkiledi. Şu an ağaçlarda yetişen ürünlerin hepsi piyasada çok az. Bu yüzden özellikle meyve fiyatları çok yüksek. Ama sebzelerde durum farklı, pazarda 10-15 TL’ye her türlü sebzeyi bulabiliyorsunuz.”
Meyve fiyatlarındaki artış vatandaşın alım gücünü de zorlarken, bazı pazarcılar yaşanan fiyat artışını “doğal afetin kaçınılmaz sonucu” olarak yorumluyor.
45 yaşındaki pazarcı Ümmü Gündüz, bu konuda şunları söyledi: “Etkileri tabii ki var. Ürünü diğerinden uygun alamadığım için pahalı satmak zorundayım ama müşteri de pahalı buluyor. Alış bana pahalı geliyor, bir şey diyemiyorum çünkü bu bir doğal afet, Allah’tan geldi.”
Tahsin Küçük (50) ise artan meyve fiyatlarının boyutunu şöyle özetliyor: “Geçen yıl 50 TL olan bir ürün bu yıl 200’den başlıyor. Vatandaş alamıyor. En çok erik ve kiraz etkilendi.”
Bazı pazarcılar ise fiyatların düştüğünü savunuyor. İsmini vermek istemeyen bir esnaf, zirai don sonrası yaşanan fiyat hareketliliğini şöyle yorumluyor: “Normalde böyle durumlarda fiyatlar artar ama bu yıl tam tersi oldu. Mesela domates geçen hafta 30-35 TL bandındaydı, bu hafta 20-25 TL. Akşam pazarında 10 TL’ye kadar düşüyor. Herhangi bir zarar olmadı. Fiyatlar bedava.”
Öte yandan, pazarcı Yasin Kaya, üretim maliyetlerine vurgu yaparak durumu daha siyasi bir çerçeveden değerlendiriyor: “Benlik bir durum yok ama mahsulleri etkiledi tabii. Yerinden 80 TL’ye çilek alıyorum, pazarda da aynı fiyata satıyorum. Bunun sebebi de belli, bu milletin oy verdiğinden... Oy verenler düşünsün.”
Zirai donun etkilerini açık şekilde hissettiklerini belirten bir diğer esnaf Uğur Çelik (54) ise şunları söylüyor: “Etkilenmez olur mu? Bağlar hep kurudu. Allah’ın emri olan bir şey. Şimdi sebze yok, meyve yok. Erik 200 TL. Millet nasıl alacak? Allah güç kuvvet versin, sonumuzu hayretsin. Tüm mahsuller etkilendi.”
Sultan Ünlü ise durumu şu şekilde değerlendiriyor:
“Geçen ayki zirai don piyasayı çok fena etkiledi. Özellikle meyve fiyatlarına bakınca zaten etkisini anlayabilirsiniz.”
Ancak tüm esnaflar aynı görüşte değil. Mehmet Çümen (50) durumu daha farklı değerlendiriyor: “Geçen zirai don piyasayı etkilemedi. Fiyatlar düşüyor, her şey bol. Alıcı olduktan sonra sıkıntı yok.”
Zirai dondan haberi olmadığını belirten pazarcı Muhammet Nail (37) ise,
“Zirai don olduğundan haberim yok. Bu konuda bilgim yok. Olduğunu sizden öğrendim.” dedi.
Son olarak, lakabını “Kedi Yaşar” olarak belirten 50 yaşındaki pazarcı Yaşar Akkaya, sebze fiyatlarında bir değişiklik olmadığını savunuyor: “Zirai don bizi etkilemedi. Biz toptan alıyoruz, alışa göre satış yapıyoruz. Büyük bir şey olursa az alır az satarız. Domates her evde olur ama kiraz olmaz. Sebzeciye etkisi yok, meyveciler biraz sıkıntılı.”
Uşak Çarşamba Pazarı’nda yapılan gözlemler ve esnafın görüşleri, zirai donun en çok meyve üretimini etkilediğini ve bu durumun fiyatlara doğrudan yansıdığını gösteriyor. Sebze fiyatlarında ise genel bir istikrar söz konusu. Pazar esnafının çoğu bu yılın meyve açısından zorlu geçeceğini söylerken, vatandaşın ise fiyatlara tepkisi büyük.